طرح نظارت اجتماعی به وسیله مردم چیست؟
کنترول و نظارت اجتماعی دو نوع از اشکال فشار اجتماعی است که به دو شیوه متفاوت، برای کنترول و مدیریت بحران در جامعه قابل اجرا است. کنترول اجتماعی بیشتر از طریق به کارگیری تمهیدات اجباری و نظارت اجتماعی از طریق استفاده از راه های اقناع کننده جامعه به منظور رعایت یک سلسله ظوابط خاص جهت مدیریت بحران در جامعه اجرا میشود.
کنترول جامعه از طریق اعمال فشار یکی از انواع کنترول مردم به روش از بالا به پایین (اعمال فشار از جانب حکومت بر جامعه) است که مستلزم قدرت و انسجام تام حکومت برای اعمال این نوع کنترول می‌باشد. به عبارت دیگر، در شرایط بحرانی تنها نظام های میتوانند کنترول اجباری جامعه را موفقانه تطبیق کنند که از قدرت کافی در بخش های اداری، امنیتی و سیاسی برخوردار باشند. همچنان تطبیق برنامه کنترول اجباری جامعه مانند قرنطین نمودن تمام و یا بخشی از جامعه نیازمند ظرفیت تشخیص نقاط ضعف و قوت جامعه و برنامه ریزی قوی در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی است. برعلاوه، برای تطبیق روش اجباری کنرول جامعه تشکیلات امنیتی در جامعه باید دارای انسجام و توانمند بالا در تطبیق تصامیم مرتبط بوده و انسجام سیاسی لازم برای حمایت از تصامیم اتخاذ شده در زمینه های مختلف وجود داشته باشد. در غیر این صورت، هرگونه تصمیم پیرامون وضع و تطبیق برنامه های کنترول اجباری جامعه منجر به بحران های متعددی دیگر میشود که خارج کنترول دولت خواهد بود.
نظارت اجتماعی در حالات کاربرد دارد که حکومت توان تطبیق کنترول اجباری موثر را ندارد. در این روش، حکومت با دخیل ساختن جامعه در روند مدیریت بحران، با پرداختن به قناعت جامعه مخصوصاً از طریق مدیران محلی (قریه داران، کلانتران، شورا های محلی، متنفذین و غیره) در جامعه، زمینه مدیریت بحران را فراهم نموده و پلان های خویش را در سطوح مختلف جامعه تطبیق می‌کند. هرچند تطبیق این روش نیز مستلزم توانایی بالای اداری و تشکیلاتی حکومت است، با این حال؛ میتوان بخش از ضعف حکومت در تطبیق این روش را با دخیل ساختن مردم در روند تصمیم گیری و مدیریت جامعه در سطوح بسیار پایین/کوچک مرفوع ساخت. به عبارت دیگر، بخش از مسئولیت حکومت و مخصوصاً بخش از مسئولیت های اجرایی که پولیس و امنیت در روش کنترول اجتماعی باید به عهده داشته باشند، در روش نظارت اجتماعی بر اساس یک پلان منظم به بخش های مختلف اداری و متنفذین و مدیران جامعه در سطول بسیار کوچک انتقال داده شده و از طرفیت های موجود در سطوح پایین جامعه به صورت موثر در مدیریت بحران استفاده میشود. در این روش نقش پولیس و امنیت در کنار اداره محلی بیشتر نقش نظارت کننده بوده و در صورت تخطی از قانون توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی، این نهاد ها وارد عمل شده و در غیر این صورت، این نهاد بیشتر نقش نظارتی و حمایتی دارند.
چرا نیاز به اجرای طرح نظارت اجتماعی به جای کنترول یا قرنطین جامعه داریم؟
چنانچه در بالا تذکر داده شد، کنترول جامعه نیازمند ظرفیت بالا در بخش مختلف اداری، تشکیلاتی و امنیتی و همچنان مستلزم انسجام سیاسی در بین طیف های مختلف سیاسی است که متاسفانه حکومت افغانستان هم در سطح ملی و هم در سطح محلی در حال حاضر فاقد این ظرفیت هاست. از جانب دیگر، تجربه تطبیق طرح کنترول اجتماعی و قرنطین جامعه در چندین هفته گذشته مبین این واقعیت است که حکومت توان تطبیق طرح کنترول اجباری جامعه و به صورت مشخص قرنطین را نداشته و تطبیق بدون برنامه‌ی چنین طرحی، صدمات جبران ناپذیری به اقتصاد، ساختار های اجتماعی و اعتماد مردم نسبت به دولت وارد نموده و می‌نماید.
بناً ادامه تطبیق طرح قرنطین و کنترول اجباری رفت و آمد مردم در جامعه نه تنها در بلخ و شاید تمام افغانستان عمل قابل اجرا نبوده، بلکه با وجود وارد ساختن صدمات جدی مخصوصاً در حوزه اقتصادی به این ولایت، کوچک‌ترین سودی را در زمینه مدیریت بحران و کنترول ویروس کرونا نداشته است. در ضمن، نتها این روش نتوانسته است روند نشر ویروس کرونا را مختل کند، بلکه روند پخش ویروس را گام به گام به تعویق انداخته است. چرا که، در چندین هفته قرنطین، به دلایل مختلف نه مردم در خانه نشستند و نه هم ادارات امنیتی توان کنترول مردم و گشت و گذار شان را داشتند، بناً؛ بخش از مردم که به توصیه های صحی گوش دادند و در خانه ماندند، بعد از ختم دوره قرنطین به صورت باالقوه در معرض خطر ابتلا به ویروس کرونا قرار دارند چرا که، بخش دیگر از جامعه به صورت مداوم در نگهداری و پخش ویروس با گشت و گذار و در شهر ها و روستا ادامه دادند و زنجیره انتقال ویروس به صورت کامل قطع نگردیده است.
لذا؛ فراگیر شدن ویروس کرونا بعد از دوره قرنطین جداً نگران کننده است. چرا که، تطبیق ناقص قرنطین روند انتقال ویروس را کاملا متوقف نکرده و فقط آن را به تعویق انداخته است و به همین دلیل، زمان که بخش های مختلف مردم که به توصیه های صحی عمل نموده اند به کار و اشتغال بخش های مختلف برگردند (که عموماً نیاز دارند تا برگردند)، ما شاهد فاجعه عظیم و ابتلای گسترده مردم مان به ویروس کرونا خواهیم بود.
به همین دلیل، نیاز به اجرای طرح نظارت اجتماعی از طریق دخیل ساختن مردم به صورت فوری برای کنترول وضعیت امری ضروری و نیاز مبرم پنداشته میشود. چرا که از طریق تطبیق طرح نظارت اجتماعی میتوان شهروندان را مسئول سرنوشت شان ساخت، اقتصاد شهر و جامعه را به گردش درآورده و فقر را کاهش داد، به آبرو و حیثیت مردم و مخصوصاً فقیر احترام گذاشت، مسئولیت پذیری نهاد های حکومتی را بیشتر ساخت و در نتیجه، با کنترول استرس جامعه زمینه اعتماد بین دولت و مردم را فراهم نموده و با همکاری نهاد های حکومتی و مردم، بحران را کنترول نموده و از فاجعه جلوگیری نمود.
برای دریافت یا مطالعه کامل طرح اینجا کلیک کنید!
